ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI NASIL AÇILIR?
Çekişmeli Boşanma Davası Nasıl Açılır?; Boşanma, eşlerin kanunda öngörülen zina, hayata kast, pek kötü muamele,terk ya da tarafların anlaşması gibi sebeplere dayanarak veyahut anlaşmalı olarak evlilik birliğini sonlandırmaları işlemidir. Söz konusu boşanma işlemi haliyle hukuki bir süreç gerektirmektedir.
ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI NASIL AÇILIR
Boşanma davası süreci, evlilik birliğini sonlandırmak isteyen eşler tarafından yetkili aile mahkemelerine verilecek olan usulüne uygun olarak yazılmış dilekçe ile başlar.
Tarafların her ikisinin de boşanma sonucunu isteyip istemediğine, boşanmanın hukuki ve mali sonuçları üzerinde uzlaşıp uzlaşamamalarına göre davanın türü belli olur. Eğer taraflar boşanmada ve boşanma ile ilgili tüm hususlarda anlaşabilirlerse anlaşmalı boşanma söz konusu olur. Anlaşmalı boşanma durumunda eşler tarafından Anlaşmalı Boşanma Protokolü düzenlenir.
Bu protokolde tarafların, evliliğin tüm mali ve hukuki sonuçları üzerinde anlaşmış oldukları hususlar yer alır. Burada önemli olan nokta, anlaşmalı boşanma davasında anlaşmalı olarak boşanmak isteyen tarafların duruşmaya katılmasının zorunlu olmasıdır. Bu kuralın dayanağı da Türk Medeni Kanunun 166. Maddesidir. Bu hükme göre her iki tarafın da avukatı olsa dahi taraflar, duruşmaya iştirak etmek zorundadır. Kanunda sayılan diğer şartların da sağlanması durumunda taraflar boşanmada ve boşanmanın sonuçlarında mutabık olduğundan dava süreci oldukça kısa bir sürede noktalanabilmektedir.
Boşanmak isteyen taraf veya tarafların hangi sebebe dayanarak boşanmak istediklerine göre önce boşanma sebebi tayin edilir. Tarafların, boşanmanın sonuçları konusunda ihtilafa düşmesi veya taraflardan birinin boşanmayı istememesi durumunda ise dava, çekişmeli boşanma davasına dönüşür. Bu tip davalarda ise iki taraf da mevcut delillerini dosya içeriğine ekler.
Adliyelerdeki tevzi bürolarına yapılan başvuru sonucunda alınan tevzi formu ile belirlenen harçların ödenmesini takiben dava dosyasına bir dosya numarası atanır. Bu işlemlerin de tamamlanması ile boşanma davası resmen açılmış olur. Boşanma davasının açılması ile beraber yetkili aile mahkemesi; dilekçelere cevap süresi, delillerin ne zaman sunulacağı, delil ve gider avanslarının yatırılması ile ilgili hususları içeren bir tensip zaptı tanzim eder ve bu tensip zaptı taraflara tebliğ edilir. Yetkili mahkemedeki görevli hâkim, dosyanın HMK m. 114 hükmünde belirlenmiş olan dava şartlarına ve HMK m. 116 kapsamındaki ilk itirazlar hususuna uygunluğunu denetler ve tüm şartlar mevcut ise ön inceleme duruşması aşamasına geçilir.
Ön inceleme duruşması aşamasında tarafların sunmuş oldukları ilk itirazlar karara bağlanır. Bu aşama da tamamlandıktan sonra tahkikat aşamasına geçilir. Tahkikat aşamasında davanın konusu, olaylar, mevcut deliller ve şahitlerin beyanları toplanır ve değerlendirilir.Tüm bu hususlara göre hakim kısa karar verir. Bu kısa kararın gerekçelendirilerek taraflara tebliğinden sonra istinaf ve temyiz aşaması başlar. Tüm bu aşamalar da tüketildikten sonra dava dosyası kapanmış olur.
ÇEKİŞMELİ BOŞANMA ŞARTLARI NELERDİR
Çekişmeli boşanma, taraflardan birinin boşanmak istememsi durumunda veya evlilik birliğini sonlandırmak isteyen bireylerin boşanmanın hukuki veya mali sonuçları üzerinde uzlaşı sağlayamamaları durumunda ortaya çıkar.
Çekişmeli boşanma davası açılabilmesi için birtakım şartlar bulunmaktadır. Öncelikle tarafların, boşanma ya da boşanmanın hukuki sonuçları üzerinde anlaşamıyor olması gerekmektedir. Aksi halde zaten anlaşmalı boşanma söz konusu olur ve taraflar bir Anlaşmalı Boşanma Protokolü hazırlayıp bu protokolü mahkemeye sunar.
Çekişmeli boşanma davası açılabilmesi için, Anlaşmalı boşanma davasında olduğunun aksine herhangi bir süre şartı öngörülmemiştir. Tarafların ne kadar süredir evlilik birliği içerisinde olduğunun herhangi bir önemi yoktur. Örneğin bir aydır evli olan kişiler de on yıldır evli olan kişiler de çekişmeli boşanma davası açabilir. Anlaşmalı boşanma durumunda ise Medeni Kanun, tarafların en az bir yıldır evlilik birliği içerisinde bulunması koşulunu öngörmüştür.
Taraflardan biri veya her ikisi de çekişmeli boşanma davası açabilmektedir. Eşlerden birisi evlilik birliğini yürütemeyecek durumda olduğunu ve mevcut evliliğin kendisi için çekilemez hale geldiğini öne sürerek çekişmeli boşanma yoluyla dava açabilmektedir. Burada önemli olan husus Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na uygun düzenlenmeyen ve Türk Medeni Kanunu’nda belirtilmeyen bir boşanma sebebine dayandırılarak dava açılamayacağıdır.
Türk Medeni Kanununa göre ise boşanma sebepleri genel sebepler ve özel sebepler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Genel boşanma sebebi TMK 166’da düzenlenmiş olan evlilik birliğinin temelden sarsılması, eşlerin anlaşması ve fiili ayrılıktır. Özel boşanma sebepleri ise Medeni Kanun’un 161 ile 165. maddeleri aralığında düzenlenmiş olan; zina, hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış, suç işleme, haysiyetsiz hayat sürme, terk ve akıl hastalığıdır. Bu bahsedilen sebeplere dayanarak boşanmak isteyen taraflar, çekişmeli boşanma davası açabilmektedirler.
Zina, hayata kast, kötü ve onur kırıcı davranış, terk, anlaşmalı boşanma ve üç yıl süren eylemli ayrılık durumları mutlak boşanma sebepleridir. Yani, bu haller söz konusu olduğunda boşanmaya karar verilebilmesi için ileri sürülen boşanma sebebinin ispatı yetmektedir. Ek olarak ortak hayatın çekilmez hale geldiğinin kanıtlanmasına gerek olmamaktadır. Evlilik birliğinin temelinden sarsılması, akıl hastalığı, haysiyetsiz hayat sürme ve küçük düşürücü suç işleme durumları ise nispi boşanma sebeplerine girmekle beraber taraflar boşanmak için, bu sebepleri ileri sürmenin yanı sıra bu hususlardan dolayı hayatın çekilemez hale geldiğini de ispatlamakla yükümlüdür.
ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASINDA HAKİM NE SORAR
Çekişmeli boşanma davaları, çözülmesi oldukça zor davalar olduğundan ve her bir detayın devanın seyrinde oldukça fazla önem arz ettiğinden hakimin taraflara yöneltmiş olduğu sorular olabildiğince dikkatli cevaplanmalıdır. Yukarıda bahsedilen aşamalardan ön inceleme duruşması aşamasına geçildiğinde tarafların sunmuş oldukları ilk itirazlar karara bağlanır. Bu duruşma süresince de hakim, öncelikle evlilik birliğini sonlandırmak isteyen eşlerin dayandıkları boşanma sebebinin ne olduğunu irdeleyip boşanmaya elverişli bir sebebin olup olmadığını sorgular. Çekişmeli boşanma davalarında, bu sebebin ne olduğu hususu tartışıldıktan sonra öne sürülen sebebin hayata kast, akıl hastalığı, haysiyetsiz yaşam sürme, zina, hakaret ve onur kırıcı davranışlarda bulunma ve terk gibi sebeplerden hangisi veya hangileri olduğuna bağlı olarak hakim ilgili taraflara daha detaylı sorular yöneltir.
Bazı durumlarda somut olaya göre hakim, ailenin en önemli parçası olan çocuklara da sorular yöneltebilir. Eğer müşterek çocuk/çocuklar kendini ifade edebilecek yaşta veya akli olgunlukta ise hakim, somut olay özelinde çocuğun da yararını gözetmek adına birtakım sorular sorabilir. Özellikle çocuğun güvenliğinin son derece önemli olduğu durumlarda çocuğun hangi tarafın velayetinde bulunmak istediği de sorulabilmektedir.
Boşanma için gerekli sebeplerin varlığının sorgulandığı aşamada hakim, eğer mevcutsa tanıklara da birtakım sorular yöneltebilmektedir. Somut olayın özelliklerine göre hakim, tanıklara tarafların özel yaşamları ve mevcut evlilik hakkında bazı sorular sorar. Tanıkların beyanlarında belirttiği hususlar ve mevcut deliller de incelendikten sonra hakim, kararını gerekçelendirir ve taraflara söz konusu gerekçeli karar tebliğ edilir.
Avukat Fatih Tahancı, 2015 yılında Hukuk Fakültesini tam burslu, onur öğrencisi olarak Ankara’da tamamlamıştır. Avukatlık stajını Ankara Barosu nezdinde; sigorta hukuku, tazminat hukuku, iş hukuku, icra hukuku ve idare hukuku konularına odaklanmış çeşitli avukatlık bürolarında staj yaparak tamamlamıştır. Avukat Fatih Tahancı Çankaya/Ankara’da bulunan Tahancı Hukuk Bürosu’nda avukatlık faaliyeti göstermektedir.