Vatandaşlık Maaşı Nedir, Kimlere Verilecek?

Vatandaşlık Maaşı Nedir, Kimlere Verilecek? 23 Mayıs 2023 tarihinde mevcut hükümet, gelir düzeyi görece düşük olan Türk vatandaşlarına verilmesi planlanan vatandaşlık maaşlarını duyurmuştu. Bahse konu bu maaşın, kişi başı geliri asgari ücretin üçte birinden daha az olan vatandaşlara verilmesi planlanmıştı. Ancak vaadedilen ve henüz uygulamaya geçmeyen işbu maaş için birtakım gerekliliklerin sağlanamsı gerekmektedir. Bu maaşı alabilmek için kişilerin, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olması gerekmektedir.

Ayrıca bu maaşın her ay düzenli olarak ödenmesi planlanmış olabilir. Maaş miktarı ise, hane halkında kişi başına düşen gelire göre değişecektir. Ancak vatandaşlık maaşı uygulamasının ne zaman başlayacağı henüz belirsizliğini korumaktadır. Mevcut hükümet, ilgili maaşın en kısa sürede uygulancağını da belirtmiştir. Vatandaşlığını kazanmış veya doğuştan vatandaş olan kişilere verilmesi planan bu maaş türü, ülkemizde yaşamakta olan ve geliri düşük vatandaşların yaşam standartlarını iyileştirmeyi ve geliştirmeyi planlamakta ayrıca sosyal yardımların daha etkin ve hızlı bir şekilde dağıtılmasını amaçlamaktadır.

Mevzubahis vatandaşlık maaşı uygulaması ülkemizde ilk kez uygulanması düşünülen bir sosyal yardım çeşididir. Bu sebepten ötürü uygulamanın nasıl işleyeceği veya tam olarak ne zaman uygulamaya konulacağı henüz bilinmemektedir.

Vatandaşlık Maaşı Başvurusu Nasıl Yapılır?

Henüz tam tarihi veya uygulama şekli bilinmeyen ve sosyal yardım statüsüne giren vatandaşlık maaşı uygulamasının başvuru usulü henüz tam olarak bilinmese de başvuruya ilişkin detaylara yönelik birtakım bilgiler öngörülebilmektedir. Başvuru için gereken belgelerin, Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Belgesi ve hane halkının gelirini göstermeye yarayan belgeler olduğu düşünülebilir. Hane halkının gelirini gösteren belgelerin başında ise maaş bordrosu, kira geliri belgesi, tapu kayıtları vb. belgeler gelmektedir.

Gerekli belgeler ile başvurunun nasıl yapılacağı; uygulama yürülüğe konduğu vakit, tam ve detaylı bilgilerle anlatılacaktır. Ancak gerekli belgelerle birlikte bir başvuru formunun olacağı ve bu formun eksiksiz, doğru bir şekilde doldurulduktan sonra başvuru merkezine teslim edilmesi gerektiği düşünülmektedir. Başvuru yapıldıktan sonra başvuruyu incelemeye yetkili merci başvuruyu inceleyecek ve değerlendirme sonucunda başvurunun haklı veya haksız olduğuna karar verecektir. Yapılan değerlendirmeler sonucunda ise başvuru sahibi vatandaşların, vatandaşlık maaşı almaya elverişli olup olmadığı belirlenecektir. Başvuru sonucunda vatandaşlık maaşı almaya hak kazanana başvuru sahipleri her ay düzenli olarak ödemelerini alacaklardır.

Vatandaşlık Maaşı Ne Kadar?

Vatandaşlık maaşı, Türkiye Cumhuriyeti Devletinin vatandaşlık statüsünü kazanan kişilere veya doğuştan vatandaş bulunan kişilere mevcut hükümetin açıklamaları neticesinde ödenmesi planlanan bir maaş türüdür. Bu tarz bir uygulama, özellikle gelişmişlik açısından geri kalmış ülkelerde, yabancı yatırımcıları çekmek ve ülke ekonomisini de canlandırmak amacıyla uygulama alanı bulabilmektedir. Ülkemizde ise vatandaşlık maaşı uygulamasının olmamasının birkaç nedeni bulunmaktadır. Bu nedenlerden ilki Türkiye’nin halihazırda oldukça yüksek bir nüfusa sahip olmasıdır. Bir diğer sebep ise ülkemizin mevcut durumu itibariyle yabancı yatırımcılar açısından çekici ve cazip bir ülke olarak değerlendirilmesidir.

Ülkemizin genç ve dinamik bir nüfusa sahip olması, ekonomik anlamda büyüme potansiyelinin yüksek oluşu, coğrafi olarak iyi bir konumda olması ve mevcut ticari ilişkileri yabancı yatırımcılar için önemli menfaat ve avantajlar sağlamaktadır. Ancak, ülkemizde vatandaşlık maaşı sisteminin açıklamalar dahilinde gündeme gelmesi ve hakkında çalışmalar yapılması da mümkündür. Böylesi bir durumda uygulamanın kapsamı ve gerektirdiği şartlar hükümet tarafından değerlendirilecektir. Açıklamalar dahilinde önümüzdeki günlerde vatandaşlık maaşı uygulaması hakkında bir açıklama beklenebilir.

Vatandaşlık Maaşı Kimlere Verilecek?

Vatandaşlık maaşı. Mevcut hükümet tarafından duyurulduğu günden beri vatandaşların merak konusu olmuştur. Halihazırda uygulanan elektrik, doğalgaz, engelli maaşları, yaşlılık aylıkları, anaokulu desteği, GSS (Genel Sağlık Sigortası) prim ödeme yardımları vb. gibi yapılmakta olan sosyal yardımlara bir tanesinin daha ekleneceği ve yoksulluk sınırı altında yaşamakta olan Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşlarına, vatandaşlık maaşı bağlanacağı yönünde birtakım açıklamalar yapılmış bulunmaktadır. 

Bazı ülkelerde kendine uygulama alanı bulanancak ülkemizde duyurulduğu günden beri henüz uygulamaya konmamış bu yardım sisteminde amaç, ailelerin gelir durumu dikkata alınarak yoksulluk sınırının altında kalınması durumunda tamamlayıcı destek sunmaktır. Sosyal yardım olarak nitelendirilebilecek “vatandaşlık maaşı” uygulamasında ise geri ödeme olmayacaktır. Cumhurbaşkanı ve  Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı tarafından yapılan açıklamalar sonucunda geliri düşük kişiler için başvuruda bulunmaları halinde vatandaşlık maaşı ödemesinde bulunulacağı duyurulmuştur. Uygulamanın yürürlük tarihi, başvuru usulü ve yardım miktarına ilişkin bilgiler henüz tam olarak bilinmese de uygulamanın yakın zamanda devreye girmesi beklenmektedir. Ülkemizde 2024 yılı itibariyle henüz vatandaşlık maaşı uygulaması bulunmamaktadır.

Vatandaşlık Maaşı Şartları 2025

Mevcut hükümetin 2025 yılında yayımladığı seçim beyannamesinde tam olarak “Aile Sosyal Destek Programı (ASDEP) ile uyumunu da gözeterek, hanelerin belirli bir gelir düzeyini garanti altına alan Gelir Tamamlayıcı Aile Destek Sistemini hayata geçirerek Aile Bazlı Vatandaşlık Maaşı uygulamasını başlatacağız. Bu sayede, hakkaniyete uygun şekilde, gelirden en az pay alan nüfusun gelirdeki payını yükselterek gelir dağılımını iyileştirmeye devam edeceğiz” şeklinde bir açıklama yapılarak aile bazlı vatandaşlık maaşı uygulamasının hayata geçirileceğine ilişkin sinyaller verildi.

Beyannamede çeşitli başlıklar altında değerlendirilen vatandaşlık maaşı uygulamanının kapsam ve gereklilikleri tam anlamıyla netlik kazanamasa da uygulamanın amacının, yoksulluk sınırı altında yaşayan hanelere sosyal yardım adı altında destek sağlamak olduğu belirtilebilir. Seçim sonrası Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından uygulamanın hayata geçirileceği açıklansa da bu durumun ne zaman netlik kazanacağı da henüz bilinmiyor. Vatandaşlık maaşından yararlanabilmek için birtakım şartlar öngörülmektedir önceki başlıklarda belirttiğimiz şartların sağlanması halinde kişiler, vatandaşlık maaşı için başvurabileceklerdir. Ancak şartlara tekrardan kısaca değinmek gerekirse:

• Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak gerekmektedir.
• Hane içinde kişi başına düşen gelirin belirlenen net asgari ücretin üçte birinden az olması gerekmektedir.
• Gelir durumunun belgelendirilmesi ve vatandaşlık maaşına ihtiyaç duyulduğunun ispatlanması gerekmektedir.

Aile Destek Alanlar Vatandaşlık Maaşı Alacak Mı?

Aile destek programı, ihtiyaç sahibi ailelere verilen maddi destek yardımıdır. Aile destek yardımı T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı sosyal yardımlar genel müdürlüğü tarafından ihtiyaç sahiplerine verilmekteydi. Aile destek paketleri genellikle devlet veya yardım kuruluşları tarafından ailelere sağlanan ekonomik destektir. Bu tür yardımlarla sosyal devletler ailelerin maddi ihtiyaçlarını karşılamalarına ve daha iyi bir yaşam kalitesi elde etmelerine yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Aile destek programı ödemelerinin 2024 yılı aralık ayında sona ereceği açıklanmıştı ve bu açıklamanın ardından sosyal yardımın uzatıldığına dair resmi bir açıklama gelmedi. Aile destek programı kapsamında vatandaşlık maaş ödemesi yapılacağı 2024 yaz aylarında gündeme gelmiş olsa da konuyla ilgili herhangi bir resmi açıklama bulunmamaktadır. 

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Vatandaşlık Maaşı

Vatandaşlık maaşının ne olduğunu açıklamak gerekirse, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan ve hane içi gelir düzeyi yoksulluk sınırının altında olan ailelerin gelir ve yaşam standartlarını yükseltmeyi amaçlayan bir destek programıdır. Burada önemle belirtmek gerekir ki bu tür yardımlarda aile geliri bazında değerlendirme yapılmaktadır. Hane geliri asgari ücretin 2/3 ünün altında kalan aileler vatandaşlık maaşı almaya hak kazanmaktadır. Aile yardımı miktarlarının ailelerin gelir durumuna göre belirlenmesi beklenmektedir. Gelir durumu belirlemesi ise ailedeki birey sayısı, çocuk, yaşlı ve engelli bireylerin bulunup bulunmaması ve ailenin toplam gelir düzeyi dikkate alınarak yapılmaktadır. 

Vatandaşlık Maaşı Başvurusu E-devlet

Ülkemizde henüz vatandaşlık maaşı uygulaması başlamamıştır. Ancak vatandaşlık maaşına dair konuşmalar devam etmektedir. 2024 aralık ayına kadar olan süreçte aile destek yardımı uygulaması bulunmaktaydı. Burada e-devlet üzerinden sosyal yardım hizmetlerine nasıl başvurulabileceği hakkında bilgilendirme yapacağız. Öncelikle e devlet giriş sayfasını açarak T.C. kimlik numarası girilmeli ve hemen ardından altında bulunan şifre kısmına e devlet şifresi girilmelidir. Ardından karşımıza çıkan ekrana sosyal yardım yazıldığında parantez içinde Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı yazan buton çıkmaktadır. Burada yeni başvuru butonuna tıkladığınızda karşınıza bir aydınlatma metni çıkmakta ve bu aydınlatma metnini onaylayarak devam ettiğinizde ekranda karşınıza bilgileriniz çıkmaktadır. Buradaki bilgilerin kendinize ait olduğunu teyit ettikten sonra işleme devam edebilirsiniz. Karşınıza çıkan sorulara da cevap vererek devam ettiğinizde başvurunuz başarıyla kaydedilmiş olmaktadır. 

Herkes Vatandaşlık Maaşı Alacak mı?

Herkes vatandaşlık maaşı alamamaktadır. Kişilerin vatandaşlık maaşı alabilmesi için öncelikle Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşı olması, hane içinde kişi başına düşen gelirin belirlenen net asgari ücretin üçte birinden az olması, gelir durumunun belgelendirilmesi ve vatandaşlık maaşına ihtiyaç duyulduğunun ispatlanması gerekmektedir. Ancak bu şekilde ihtiyacı olan kişiler vatandaşlık maaşı alabilmektedirler. Ancak burada yine önemle belirtmek gerekir ki vatandaşlık maaşı uygulamasına ilişkin konuşmalar olsa ve ara ara gündeme gelse de henüz vatandaşlık maaşına ilişkin resmi bir açıklama yapılmış değildir. Bu sebeple öncelikle resmi açıklamalar beklenmeli ve resmi açıklamanın ardından şartlara tekrar göz atılmalıdır.

Av. Fatih Tahancı

Avukat Fatih Tahancı, 2015 yılında Hukuk Fakültesini tam burslu, onur öğrencisi olarak Ankara’da tamamlamıştır. Avukatlık stajını Ankara Barosu nezdinde; sigorta hukuku, tazminat hukuku, iş hukuku, icra hukuku ve idare hukuku konularına odaklanmış çeşitli avukatlık bürolarında staj yaparak tamamlamıştır. Avukat Fatih Tahancı Çankaya/Ankara’da bulunan Tahancı Hukuk Bürosu’nda avukatlık faaliyeti göstermektedir.